The
Pyrotechnics Club is the club that has the responsibility to organise
all kind of fireworks during the village festa celebrations, from
the 30th August to the 8th September. The club's work mainly consists
of working the fireworks, and also ground fireworks, 'ig-giggifogu'
as it is known in Maltese. As one can imagine, the work and risks
for this type of work are maximum, but in spite of the ever-present
dangers, these volunteers spend most of their free time working
on the vivid and colorful fireworks, which liven up the village
feast celebrations.
L-Istorja
fil-Qasir ta' din l-Ghaqda
Nistghu
nghidu li ghal dawn l-ahhar tletin sena qatt ma kien hawn festa
tal-Vitorja minghajr nar. Se nsemmu xi ismijiet ta' nies li kienu
nvoluti fin-nar tal-festa u ma rridx li xi hadd li jkun ta' s-sehem
tieghu u ma jissemiex jiehu fastidju.
Is-Sur
Anthony Cutajar li kien maghruf bhala Ninu ta' l-armar, kien jiehu
hsieb l-armar kollu tal-festa tal-Vitorja. Barra li kien jarma
u naturalment izarma u jirranga fejn hemm bzonn kien jiehu l-inkarigu
li jigbor xi flus min ghand nies dilettanti biex ikun jista jixtri
xi nar ghal-festa tal-Vitorja. Is-Sur Anthony Cauchi (tan-Neqni)
li kien ihobb il-festa tal-Vitorja li ukoll kien jixtri xi nar
halli jinharaq ghal-festa. Kien jaghmel is-sinjal bil-qanpiena
z-zghira halli min ikun ser jahraq jiprepara ghax ser idoqq il-Barka
Sagramentali. Zgur li fejn qieghed, qieghed igawdi lill-Madonna
li tant kien ihobb.
Fis-snin
sebghin hafna minn nar ta' l-ajru specjalment murtaletti u kaxxi
nfernali u spanjoli kienu jinxtraw min ghand il-fabbrika tan-nar
tas-Sur Kustanz Mifsud minn Birkirkara. L-ahwa Raymond u Victor
u l-kugin taghhom Frankie Bartolo kienu hbieb tas-Sur Mifsud,
fejn kienu jghinuh jipprepara xi xoghol konness mal-loghob tan-nar.
Imma gara li fl-1981 il-fabbrika tas-Sur Mifsud iggarfet bi spluzzjoni
fejn halliet mejjet fosthom lis-sur Kustanz Mifsud jew kif kien
maghruf bhala s-Sinjur. Hafna dilettanti iddispjacihom ghal-din
it-telfa. Barra t-telfa tas-sur Mifsud intilef ukoll wiehed mill-aqwa
rgiel li hawn jahdmu fis-sengha piroteknika. Is-Sur Mifsud kien
maghruf ghal-murtali maghrufa bhala tad-dahna kulur.
Wara
l-mewt tas-sur Mifsud l-ahwa Bartolo u l-kugin taghhom Frankie
habtu jaqtghu qalbhom li jkomplu jigbru ghan-nar tal-festa ghaliex
huma kienu mohhom mistrieh li n-nar li kienu jixtru minghand is-sur
Mifsud kien nar mahdum bil-galbu u bl-inqas periklu. Ma setax
jigi mmaginat li ssir il-festa tal-Vitorja minghajr nar xejn.
Meta kienet splodiet il-kamra tas-sur Mifsud, fil-fabbrika kien
hemm in-nar mahdum ghal-festa tal-Mellieha.
Imma
donnu l-ahwa Bartolo maghrufa ukoll bhala tat-Tirlikku hassew
li ghandhom jaghmlu l-almu kollu taghhom u jkomplu jirsistu halli
l-festa tal-Bambina ma tkunx minghajr nar. Bil-flus li kienu jigbru
minghand benefatturi, il-flus li taghti l-knisja kien jinxtara
nar li kien jinharaq matul il-festa. Dan in-nar ma kienx esagerat
imma moderat li ghalinqas kien juri li hawn festa. Il-harqa tat-translazzjoni
b'dawk is-settijiet ta' murtaletti kienu mahduma b'tant reqqa.
Barra
l-grupp tat-Tirlikku li issa kien zdied maghhom huhom Patrick
li beda jiehu hsieb jixtri murtali tal-kulur, kien hawn individwi
ohrajn li kienu jigbru flus halli jinxtara n-nar. Is-sur Joe Vella
(ta' l-Arches) kien jiehu hsieb li jigbor il-flus ghal-kaxxa tal-hrug
il-vara mill-knisja nhar il-festa. Kienet tkun kaxxa mzewqa b'hafna
loghob li ftit kien ikun hawn bhala. Hafna dilettanti kienu jigu
ghal-din l-attrazzjoni. Dan in-nar kien isir fil-fabrika ta' San
Gabriel ta' Hal-Balzan. Benefattur iehor li ta' kull sena jghin
halli jinxtara in-nar huwa is-Sur John Bartolo wiehed mill-ahwa
Bartolo msemmija fuq. Dan ghadu sal-lum ihallas halli jinharaq
is-salut qabel tohrog il-vara mill-knisja. Benefattur iehor kbir
huwa is-Sur John Grima tal-Pergola Club Hotel li ta' kull sena
jaghmel kuragg lill-dawn id-dilettanti b'ghajnuna f'inanzzjarja
qawwija. Minn din is-sena se jkun l-isponsor ewlieni tal-kulur
li se jinharaq fis-6 ta' Settembru Lejliet Lejliet il-festa.
Ftit
izjed min ghaxar snin ilu ezattament tnax il-sena ilu twaqfet
l-Ghaqda tan-Nar Marija Bambina - Mellieha AD 1989, fuq inizzjattiva
tal-Kappillan Dun Alfred Camilleri li bdiet tiehu hsieb tigbor
fondi bizzejed halli jkun hawn nar ghal-festa. Dawn jinghataw
ghajnuna finanzjarja mil-kappillan u minn din is-sena wkoll gew
inkarigati mill-kappillan biex jiehdu hsieb jixtru n-nar ta' l-art.
L-Ghaqda fost affarijiet ohra torganizza attivitajiet halli jingabru
fondi biex ikun jista' jinxtara n-nar.
Is-sur
Philip Bartolo u is-sur Tonio Caruana ghal xi snin, ukoll taw
s-sehem taghhom halli jingabru xi flus halli jsir l-loghob tan-nar
tal-kulur u tan-nar ta' l-art rispetivament li kien jinharaq lejliet
il-festa.
Ninsab
cert li hemm izjed li hadmu minn wara l-kwinti, fil-kwiet minghajr
daqq ta' trombi. Dawk il-hafna guvintur zghazagh li narawhom wara
li tidhol il-vara gewwa l-knisja fejn jigu halli jirringrazzjaw
l-Alla u l-Madonna li l-festa ghaddiet b'wicc il-gid minghajr
ma hadd ingiref waqt il-hruq tan-nar tal-festa. Dawk il-hafna
zghazagh forsi wiehed jghid x'ikunu qed jaghmlu hemm? Dawn ikunu
hemm jaghtu daqqa t'id, inewwlu, iserhu lil xulxin min dak ix-xoghol
partikulari li kienu mqabbdin jaghmlu mitt haga ohra. Ma ninsewx
il-preparamenti li jsiru xi jiem qabel il-festa, bhal hruq ta'
haxix hazin, tnehhija ta' xi mbarazz u gebel halli ma jkunx ta'
xkiel u hafna xoghol iehor.
Nixtiequ
infakkru lill Guzepp Bartolo jew ahjar it-Tirlikku ix-xih li meta
kien ghadu fl-ahjar tieghu ukoll kien dilettant tan-nar tal-festa.
Guzepp kien wiehed mill-pijunieri li beda jiehu hsieb in-nar ghal-festa
fl-imkien ma ohrajn. Kien wiehed minn tal-bidu ukoll li hadem
u haraq in-nar tieghu stess. Zgur lil uliedu kien jaghtihom pariri
siewja meta jkunu ser jaghmlu xi haga li ghanda x'taqsam man-nar.
Baqa jinteressa ruhu sakemm Alla ghogbu sjejahlu ghal-ghandu.
Naghalqu
dan it-taghrif billi nsellem u nirringrazzjaw lil dawk kollha
li b'xi mod jew iehor taw, ghadhom jaghtu jew li ghad iridu jaghtu
xi kontribut ghan-nar tal-festa. |